Yaş Ayrımcılığı

İşyerinde ayrımcılık, bir kişinin iş yaşamında, istihdamda veya iş ilişkilerinde, kişisel özellikleri nedeniyle eşitsiz veya haksız muameleye tabi tutulmasıdır.

İş yerinde ayrımcılık denildiğinde genellikle akla cinsiyet ayrımcılığı gelir. Diğer ayrımcılıklar ise; din/mezhep, milliyet, engelli ayrımcılığı diye uzatabiliriz. Hatta bu listeye güzel/çirkin ayrımcılığı dahi eklenebilir.

Ancak ben sizlerle bambaşka bir ayrımcılık türünden bahsedeceğim; Yaş Ayrımcılığı!

İş hayatında yaş ayrımcılığı henüz işe alım sürecinde başlar. Giriş koşulları arasında pek çok işyeri yaş sınırı koyar. Genel itibari ile yaşlı kişiler için bu sınırlamaların konulduğu öngörülse de aslında genç ve yaşlı her iki grubu da kapsar. Şöyle ki; işe alım koşulları arasında 35 yaş sınırı olan bir ilanda diğer bölümlerde belli sürelerde iş tecrübesi koşulu olması doğal olarak gençler için de bir alt yaş sınırı gelmesine sebep olur.

Yaş ayrımcılığı: insanların yaşlarına göre ayrımcılığa uğramasıdır. Yaş ayrımcılığı yaşlı çalışanlar arasında daha yaygın olsa da genç çalışanlar da bu duruma sıklıkla maruz kalır.

Yaşlı kimdir?

Dünya Sağlık Örgütüne göre;

60-74 yaşlılık,

75-89 ihtiyarlık,

90+ ileri ihtiyarlık

Olarak belirlenmiştir. Ancak ülkemizde genel olarak 50+ çalışanlar yaşlı olarak görülmektedir. Hatta ‘Yaşı 70, İşi bitmiş.’ Diye atasözümüz bile var.

İş yaşamında ciddi sıkıntılar doğuran Yaş Ayrımcılığı maalesef görünmez durumlardan bir tanesidir. Yaş ayrımcılığını temelini insanlarda ‘Yaş’ ile ilgili önyargılar oluşturur. Temelde verilen görevi olması gerektiği şekilde yapmak yeterli olması gerekirken yaş ile ilgili önyargılı tutumlar nedeniyle genç – yaşlı çalışanlara olumsuz/farklı muamelede bulunmak, onların ücretlendirmesini, izin-mesai düzenlemelerini, görevde yükselme gibi durumlarını adil bir şekilde yapılmaması veya sadece sosyal dışlanma şeklinde ortaya çıkabilir.

Yaş ile ilgili en yaygın önyargılar

Yaşlı çalışanlar; sürekli hasta olurlar, dertleri hiç bitmez, inatçıdırlar, teknolojiye/değişime uyum sağlayamazlar, yavaştırlar, geç/yanlış anlarlar, yeniliklere kapalıdır, risk almak istemez.

Genç çalışanlar: deneyimsizdir, sabırsızdır, tembeldir, güvenilmezdir, daha iyi bir iş bulursa derhal ayrılırlar, sürekli telefonla uğraşır, verilen işi tam ve zamanında bitirmez, sürekli bahane üretir, verilen işin altından kalkamaz…

Yaş ayrımcılığı en aza nasıl indirilebilir?

Öncelikle böyle bir ayrımcılık olduğunu kabul etmekle başlanmalı.

İlk düğme yanlış iliklenirse bütün düğmeler yanlış iliklenmiş olur. İş ilanı verilirken temel talepler ve şartlar girilmeli, yaş bu işin dışında tutulmalı. Unutmamalı ki önemli olan verilen işi en iyi şekilde yapmaktır.

İşe alım mülakatlarında kişinin çok genç-yaşlı olması eleme sebebi olmamalıdır.

Oryantasyon sürecinde genç-yaşlı yeni çalışanların diğer çalışanlarla kaynaşabileceği ortamlar oluşturulmalı, diğer çalışanların önyargılı davranışlarına yönetim izin vermemeli. Bununla ilgili çok özel bir çalışma yapmaya gerek yok. Yönetim kendisi bu önyargıyı göstermez, adil bir şekilde davranırsa bu yaklaşım diğer çalışanlara da kısa sürede yansıyacaktır.

Özellikle gençlere yönelik görevde yükselmelerde yaş ayrımcılığı ciddi bir sıkıntı oluşturmaktadır. Herhangi bir yöneticilik görevi için gençlik bir engel olarak görülür ve yöneticilik için belli bir yaşta olmak gizli bir kriterdir. Yönetim bu anlayıştan kurtulmalıdır, işini iyi yapan gençlere yükselmeleri için fırsat vermelidir. Bu diğer çalışanlar açısından motivasyonlarını artıran bir durum yaratacaktır.

Aynı şekilde; ücretlendirme, izin, işten çıkarma gibi durumlarda da yaş’a bakarak karar verme eğiliminden vazgeçilmeli.

“Benim gençlere tavsiyem şudur; Tabi ki yaşıtlarınızla gezeceksiniz, onlarla paylaşım yapacaksınız ama mutlaka ve mutlaka sizden evvelki nesillerle dost olun. Bu çok önemli bir husus. Bunu yaparsan açılırsın, yoksa kabak kabağa bakarak ancak kabak olur. (İlber OLTAYLI)

Sonuç itibari ile Yaş Ayrımcılığı konusunda katetmemiz gereken epey uzun bir yol var.

Patron ve yöneticiler şunu asla unutmamalı;

Gençlerin yaşlılardan öğreneceği çok şey var.

Yaşlıların da gençlerden öğreneceği çok şey var.